کاربرد فیلتر بنزین چیست؟
فیلتر سوخت یک جزء ضروری برای کارکرد صحیح موتورهای احتراق داخلی بنزینی و دیزلی است. این قطعه، انواع کثیفی، زباله‌ها، زنگ‌زدگی‌ها، قطعات فلزی و سایر ناخالصی‌های کوچک موجود در سوخت ماشین را فیلتر می‌کند و درعین‌حال، باعث می‌شود که سوخت کافی به موتور جریان یابد. سیستم‌های تزریق سوخت مدرن، در برابر گرفتگی و آلودگی‌های موجود در بنزین و گازوئیل خیلی آسیب‌پذیر هستند. به‌همین‌دلیل است که سیستم فیلتراسیون سوخت، برای حفظ عملکرد موتور اتومبیل‌ها بسیار حیاتی است. بنزین و گازوئیلِ آلوده، می‌توانند کارکرد نادرست موتور خودرو را به‌همراه داشته باشند و در نتیجه باعث تغییرات ناگهانی سرعت، کاهش قدرت، سروصدای موتور و حتی خرابی و از کارافتادن موتور شوند. از آنجایی که در حال حاضر، بیشتر خودروهای سواری موجود در ایران با سوخت بنزین کار می‌کنند، قصد داریم به بررسی کاربرد فیلتر بنزین و نحوۀ عملکرد آن بپردازیم؛ اما اشاراتی نیز به فیلتر سوخت دیزلی خواهیم کرد.
برای مشاهده محصولات ایران خودرو و سایپا فروشگاه نوبخت کلیک کنید.
طراحی سیستم فیلتراسیون سوخت
سیستم فیلتراسیون سوخت در خودروهای مدرن معمولاً از یک فیلتر بزرگ ازپیش‌تنظیم‌شده تشکیل شده است که معمولاً در باک و بالادستِ پمپ سوخت خودرو قرار دارد. یک فیلتر اصلی نیز وجود دارد که معمولاً در محفظۀ موتور (گاهی اوقات در قسمت زیرین خودرو) قرار می‌گیرد. آخرین عضو این سیستم هم که در جلوی پمپ فشار قوی سوخت قرار دارد، معمولاً یک صفحۀ فیلتراسیون است؛ اما در مورد بیشتر خودروهای بنزینی موجود در کشورمان، فیلتر بنزین به یک قطعۀ صفحه‌ای اطلاق می‌شود که در آن، عناصر فیلتراسیون به‌شکل صفحاتی موازی در قالب یک استوانه قرار گرفته‌اند و در هنگام عبور بنزین از خود، ذرات ریز و ناخالصی‌های آن را جدا می‌سازند.
به‌طورکلی، بخش اصلی هر فیلتر سوخت، عنصر فیلتر آن است که یا در محفظۀ فلزی (به نام اسپین‌آن) قرار می‌گیرد و یا در محفظۀ ساختار خط سوخت (به نام کارتریج) ادغام می‌شود. فیلتر کارتریج باید قابلیت جذب ذرات با ابعاد چند میکرون را داشته باشد. کارتریج فیلتر از کاغذ نبافتۀ مخصوص (Melt-blown) و الیاف مصنوعی ساخته شده است. از آنجایی که فیلترهای دیزلی به‌طور مخصوص باید قادر به حذف آب نیز باشند، مادۀ فیلتر آن‌ها آب‌گریز هم هست. برای جداسازی آب از گازوئیل، فیلتر سوختِ آن‌ها، همچنین حاوی محفظه‌ای برای خروج آب جداشده از سوخت، با استفاده از یک شیر تخلیه است. سیستم فیلتر دیزل به‌طورکلی تعمیرونگهداری و طراحی فشرده‌تر و پیچیده‌تری دارد؛ زیرا نه‌تنها سوخت دیزل آلوده‌تر از بنزین است و آب موجود در سوخت دیزل باید حذف شود، بلکه سوخت دیزل حاوی پارافین نیز هست. پارافین‌های موجود در گازوئیل باعث جامدشدنِ سوخت، در دمای پایین می‌شوند. به‌همین‌دلیل، برخی از سیستم‌های سوخت دیزل مجهز به پیش‌گرمایشِ سوخت هستند.
کاربرد فیلتر بنزین
در زمان‌های نه‌چندان دور می‌توانستیم خودروهای سواری بدون فیلتر سوخت را پیدا کنیم. در این خودروها، کاربراتور نقش فیلتر سوخت را با استفاده از یک غربال فیلتر داخلی بر عهده می‌گرفت. این روش خیلی کارآمد نبود؛ اما با وجود کاربراتور، نیاز چندانی هم به حضور این فیلتر نبود؛ زیرا سیستم سوخت‌رسانی با کاربراتور تحمل بسیار بالایی در برابر ناخالصی‌ها و کیفیت پایین بنزین داشت. ذرات آلودۀ احتمالیِ موجود در بنزین، روی کارکرد موتور تأثیر چندانی نداشتند و کیفیت گازهای خروجی یا دقت دوز سوخت در آن زمان چندان مهم نبود. وقتی کاربراتور گرفتگی داشت، فقط تمیز کردنش کافی بود!
اما زمانی که موتورهای مدرن انژکتوریِ بنزینی و موتورهای دیزلی محبوبیت بیشتری پیدا کردند، همه چیز تغییر کرد. سیستم‌های تزریق دقیق در موتورهای دیزلی و موتورهای بنزینی با تزریق مستقیم، به دوزهای بسیار دقیق سوخت، بدون وجود هرگونه آلودگی نیاز دارند. هر انحرافی در شدت و کیفیت بنزین ورودی به موتور، به‌وضوح بر کارکرد موتور، قدرت آن و ترکیب گاز اگزوز تأثیر می‌گذارد. در موارد شدید، ما حتی می‌توانیم آسیب به سیستم تزریق (انژکتور) را تجربه کنیم و این به نوبۀ خود هزینه‌های زیادی را برای تعمیر ایجاد می‌کند.
انواع فیلتر بنزین در خودرو
همان‌طور که گفتیم، برخلاف فیلترهای سوخت دیزل که باید آب را هم از سوخت حذف کنند، فیلترهای بنزینی با مکانیسم‌های ساده‌ای کار می‌کنند. همچنین بنزین در مقایسه با گازوئیل، سوخت پاک‌تری است و نیاز به یک سیستم فیلتراسیون ساده دارد. با انواع این فیلترها در ادامه آشنا می‌شویم.
فیلتر بنزین خطی
این فیلترها معمولاً در امتداد خط سوختِ بین موتور و مخزن سوخت و در زیر خودرو قرار دارند. این نوع فیلتر دارای یک ورودی و یک خروجی می‌باشد. ورودی به سمت پمپ بنزین و خروجی در سمت دیگر آن است. این دو دهانه به خط سوخت متصل هستند. کل ساختار توسط گیره‌های ایمنی پلاستیکی و یک براکت فلزی در جای خود ثابت می‌شود.
فیلتر بنزین مصرفی
این نوع فیلتر، در باک بنزین قرار دارد و از دید شما پنهان است. بیشتر خودروهای مدرن از این نوع فیلتر سوخت استفاده می‌کنند. این نوع سیستم فیلتراسیون می‌تواند با پمپ بنزین یکپارچه و یا جدا باشد. این فیلتر به جای ورودی‌ها و خروجی‌ها، با استفاده از توری کار می‌کند که وظیفۀ تمیزکردن سوخت را بر عهده دارد.
در مقایسه با فیلترهای سوخت خطی که به‌راحتی قابل تعویض هستند، فیلترهای داخل باک، غیرقابل دسترسی هستند. معمولاً نمی‌توان آن‌ها را به‌طور جداگانه تعویض کرد و درصورت نقص، کل مجموعه باید جایگزین شود؛ درنتیجه، این گزینه پرهزینه‌تر است
علائم خرابی فیلتر بنزین
یکی از اولین علائم فیلتر سوختِ تاریخ گذشته، مشکل در روشن‌شدن موتور است. این مورد بیشتر دربارۀ موتورهای دیزلی صدق می‌کند که راه‌اندازی آن‌ها به‌خصوص در فصل زمستان، بسیار دشوارتر است. در بسیاری از موارد، می‌توان دود سیاهی را نیز مشاهده کرد که از اگزوز خارج می‌شود. این نشانه‌ای از نسبت نادرست سوخت و هوا در محفظۀ احتراق موتور است. علائمی که عملکرد نامناسب موتور را نشان می‌دهند بسیار خطرناک‌تر هستند. گرفتگی فیلتر می‌تواند عکس‌العمل خودرو را با فشردن پدال گاز مختل کند، قدرت موتور را کاهش دهد و منجر به عملکرد ناهموار موتور شود. ریپ‌زدن موتور در فشار یا سرعت‌های بالا هم می‌تواند از علائم خرابی این فیلتر باشد؛ مثلاً هنگامی که یک خودرو در حال رانندگی در سربالایی یا سبقت‌گرفتن از وسایل نقلیۀ دیگر در جاده است. در برخی شرایط درصورت خرابی فیلتر سوخت، موتور در دورهای پایین خاموش می‌شود. به‌عنوان‌مثال، هنگام نزدیک‌شدن به یک چهارراه! یکی دیگر از علائمی که باید منجر به کنترل این فیلتر شود، بوی روغن‌موتورِ سوخته‌ای است که از اگزوز می‌آید. در چنین شرایطی، بدون ریسک‌کردن، این فیلتر خودروی خود را تعویض کنید.
هر چندوقت یک‌بار باید فیلتر بنزین را تعویض کرد؟
توصیه‌های خودروسازان در خصوص فواصل تعویض این فیلتر متفاوت است. برخی خودروسازان تعویض این قطعه را پس‌از 30 هزار کیلومتر رانندگی توصیه می‌کنند. برخی دیگر فواصل بسیار طولانی‌تر، حتی تا 120 هزار کیلومتر را توصیه می‌کنند. به‌خصوص، خودروهای ساخت ژاپن برای چنین فواصل طولانی، به‌خوبی شناخته شده‌اند. پس چندوقت یک‌بار باید این فیلتر را عوض کنیم؟ مسافت پیموده‌شدۀ معقول تقریباً 50 تا 70 هزار کیلومتر است. یک فیلتر سوخت با کیفیت مناسب، باید بتواند طی چنین مسافتی را بدون مشکل تحمل کند. با درنظرگرفتن این واقعیت که هزینۀ تعویض انواع فیلتر نسبتاً پایین است، تعویض زودتر خدشه‌ای به جیب صاحب خودرو وارد نمی‌کند!
اما چه زمانی باید فیلتر سوخت را تعویض کنیم؟ ترجیحاً قبل‌از فصل پاییز و زمستان. وقتی دما پایین است، سوخت کدرتر می‌شود و در تهِ باک سوخت، می‌توان رسوباتی را مشاهده کرد که شبیه به فرنیِ بیش‌ازحد پخته شده هستند!
چگونه از فیلتر بنزین مراقبت کنیم؟
برای اینکه فیلتر برای مدت طولانی، درست و بدون مشکل کار کند چه باید کرد؟ قبل‌از هر چیز، به یاد داشته باشید که باک بنزین را فقط با سوخت باکیفیت پر کنید. بهترین روش برای اطمینان از سوخت با کیفیت خوب، این است که از بنزین سوپر استفاده کنید. همچنین در ایران می‌توان سوخت با کیفیت بالا را در پمپ بنزین‌های اصلی شهرهای بزرگ پیدا کرد؛ زیرا نه‌تنها آن‌ها معمولاً بهترین زیرساخت‌ها را دارند، بلکه چرخش سوخت در مخازن آن‌ها سریع‌تر است و به لطف این موضوع، می‌توان مطمئن بود که آن‌ها همیشه دارای سوخت تازه هستند.
یکی دیگر از راه‌های افزایش عمر این فیلتر، رانندگی با سطح بالای سوخت در باک است. رانندگی مداوم با سطوح پایین سوخت در باک می‌تواند باعث شود که پمپ بنزین ناخالصی‌هایی که در کف باک سوخت جمع می‌شوند را به خود بگیرد. علاوه‌براین، سطح پایین سوخت در باک می‌تواند منجر به خوردگی مخزن و متراکم‌شدن بخار آب بر روی دیواره‌های مخزن شود؛ بنابراین بهتر است زمانی که سطح بنزین هنوز حدود نصف است، باک ماشین خود را پر کنید.
تعویض فیلتر بنزین
فیلتر سوخت اغلب در محفظۀ موتور قرار دارد؛ اما گاهی اوقات می‌توان آن را در قسمت زیرین کف خودرو، یا در بدترین حالت، مستقیماً در باک خودرو پیدا کرد. هنگام تعویض این فیلتر، مهم است که به یاد داشته باشید:
- فیلتر، با سوخت سمّی و قابل اشتعال پر شده است.
- سیستم سوخت‌رسانی ممکن است تحت فشار زیاد باشد که در این صورت ابتدا باید فشار آن را کاهش داد.
- توجه به جهت‌گیری صحیح فیلتر (IN/OUT) مهم است.
- پس‌از تعویض فیلتر و قبل‌از استارت‌زدن، سوئیچ را تا مرحلۀ قبل‌از استارت بچرخانید و سپس کمی صبر کنید تا پمپ بنزین، فیلتر جدید را با بنزین پر کند.
سخن پایانی
فیلتر بنزین قطعۀ چندان گران‌قیمتی نیست؛ اما تأثیر بسزایی بر کیفیت رانندگی و عمر موتور خودروی شما دارد؛ بنابراین عقلانی است که هر چندوقت یک‌بار به تعویض این قطعۀ مهم بپردازید تا هم طول عمر موتور و سیستم انژکتور خودروی خود را افزایش دهید و هم مطمئن شوید که در هنگام رانندگی با مشکلاتی مثل ریپ‌زدن و کاهش شتاب‌گیری مواجه نخواهید شد!
مقالات بیشتر
