کنیستر خودرو چیست؟ علائم خرابی کنیستر
وقتی نوبت به نگهداری از یک خودرو میرسد، برخی از اجزای آن بیشتر از سایرین برای ما شناخته شده هستند. درحالیکه بیشتر دارندگان خودرو با موارد ضروری مانند موتور، گیربکس و سیستم ترمز آشنا هستند؛ اما قطعات کوچکتری در زیر کاپوت خودروی ما وجود دارند که برای عملکرد صحیح سیستم ضروری هستند؛ اما اغلب تا زمانی که مشکلی ایجاد نکنند موردتوجه قرار نمیگیرند! حتی بسیاری از ما نه با عملکرد این قطعات کوچک آشنایی داریم و نه حتی میدانیم که در کجای ماشین قرار گرفتهاند. یکی از این قطعات، یک قوطی پر از زغال چوب است که بخش مهمی از سیستم کنترل انتشار تبخیر خودرو (EVAP) را تشکیل میدهد. به این قطعه کنیستر خودرو یا کنیستر بنزین میگویند که درک اهمیت آن میتواند به شما کمک کند تا از تعمیرات پرهزینه جلوگیری کنید و عملکرد وسیله نقلیه خود را روان نگه دارید. علاوهبراین، امروز میفهمیم که چرا هرگز نباید مخزن سوخت ماشین خود را تا انتها پر کنیم؛ پس بیایید با کنیستر و علائم خرابی آن بیشتر آشنا شویم.
کنیستر خودرو (Charcoal Canister) چیست؟
کنیستر خودرو (کنیستر زغالسنگ) یکی از اجزای کلیدی سیستم کنترل بخارات تبخیری (EVAP) خودروی شما است. این قطعه برای جمعآوری و ذخیره بخارات بنزینی که از مخزن سوخت منتشر میشوند، طراحی شده است. این بخارات سپس به موتور بازگردانده میشوند تا در حین احتراق بسوزند که درنتیجۀ آن، میزان انتشار آلایندههای خودرو کاهش مییابد؛ اما کنیستر خودرو چگونه کار میکند؟ در ادامه یک توضیح ساده از این فرایند آمده است:
- بخارات مخزن سوخت: هنگامی که بنزین در مخزن سوخت قرار دارد، مقداری از آن تبخیر میشود و بخاراتی تولید میکند.
- جمعآوری بخار: این بخارات از طریق سیستم EVAP به کنیستر هدایت میشوند.
- ذخیرهسازی: کنیستر حاوی کربن فعال است که بخارات سوخت را جذب و در خود ذخیره میکند.
- شیر تخلیه (Purge Valve): وقتی موتور در حال کار است، شیر تخلیه باز میشود و به بخارات ذخیرهشده اجازه میدهد به داخل موتور کشیده شوند و بهعنوان بخشی از فرایند احتراق بسوزند.
این سیستم به کاهش آلایندههای مضر کمک میکند و با استفاده از بخارات بنزینی که بدون وجود کنیستر خودرو از دست میرفتند، بهرهوری سوخت را بهبود میبخشد؛ پس با وجود این، چرا کنیستر قطعه مهمی در خودرو است؟
- حفاظت از محیطزیست: هدف اصلی کنیستر کاهش انتشار ترکیبات آلی فرار (VOCs) به جو است. VOCها به کاهش آلودگی هوا کمک میکنند و میتوانند باعث تشکیل ازن در سطح زمین شوند که یکی از اجزای اصلی دود (smog) در جو است. با جمعآوری و استفاده مجدد از این بخارات، کنیستر نقشی حیاتی در کاهش تأثیرات زیستمحیطی خودروی شما دارد.
- بهرهوری سوخت: با بازگرداندن بخارات سوخت به موتور، کنیستر به بهبود بهرهوری مصرف سوخت خودرو شما کمک میکند. این بدان معنا است که با هر لیتر بنزین مسافت بیشتری طی میکنید و در طول زمان در هزینههای سوخت صرفهجویی مینمایید.
- عملکرد موتور: کنیستر همچنین به حفظ عملکرد بهینه موتور کمک میکند. اگر بخارات سوخت اجازه فرار پیدا کنند، این موضوع ممکن است منجر به ازدسترفتن نسبت صحیح سوخت و هوا در هنگام احتراق شود؛ درنتیجه کوبش موتور، کاهش قدرت و افزایش مصرف سوخت را بههمراه داشته باشد. سیستم EVAP تضمین میکند که این بخارات بهطور مؤثر استفاده شوند و به عملکرد روانتر موتور کمک کنند.
علائم خرابی کنیستر خودرو چیستند؟
یک کنیستر معیوب میتواند مشکلات متعددی را برای خودرو ایجاد کند. این مشکلات بر عملکرد موتور، مصرف سوخت و بسیاری از جنبههای دیگر خودرو تأثیر میگذارند؛ بنابراین شناسایی علائم خرابی کنیستر خودرو در مراحل اولیه، پیشاز آنکه به مشکلات بزرگتری تبدیل شوند، اهمیت زیادی دارد. در ادامه برخی از رایجترین علائم خرابی کنیستر آورده شده است:
افزایش میزان آلایندهها
این مشکل بدیهی است؛ زیرا وظیفه کنیستر جذب بخارات سمی است. وقتی کنیستر نتواند این کار را انجام دهد، مقدار زیادی از گازهای مضر به محیطزیست منتشر میشوند؛ درنتیجه، سیستم اگزوز خودرو، میزان بیشتری از گازهای آلاینده، بهویژه کربن را آزاد میکند. متأسفانه، افزایش در انتشار گازهای اگزوز بدون انجام تست آلایندگی قابلتشخیص نیست؛ بنابراین معمولاً هر خودرو باید در سال یکبار تحت تست آلایندگی قرار گیرد (زیرمجموعه تست معاینه فنی). اگر خودرو در این تست رد شود، اولین قطعهای که باید بررسی شود، کنیستر است (نکتهای که حتی بسیاری از مکانیکها نمیدانند!).
بوی سوخت در داخل کابین
یک کنیستر معیوب که بخارات سوخت را آزاد میکند، باعث ایجاد بوی شدید بنزین در داخل کابین یا قسمت عقب خودرو میشود. استنشاق این دودهای سمّی برای سلامتی مضر است و باعث سردرد میشود.
عملکرد ضعیف موتور
عملکرد ضعیف موتور یک علامت هشدار بزرگ برای خرابی کنیستر خودرو است. بخارات سوختی که به محفظه احتراق بازنمیگردند، نسبت هوا و سوخت را به مشکل میاندازند و این امر بر توان موتور تأثیر میگذارد. بههمیندلیل، شتاب خودرو کاهش مییابد و خودرو بهاندازۀ معمول به فشردن پدال گاز پاسخ نمیدهد.
مصرف سوخت بالا
هر مشکلی که در موتور وجود داشته باشد، احتمالاً منجر به افزایش مصرف سوخت خواهد شد. زمانی که بخارات سوخت به محفظه احتراق بازنمیگردند، موتور سوخت بیشتری از باک میکشد؛ بنابراین، هزینه سوخت بیشتری نسبت به حد معمول خواهید داشت.
صدای غژغژ از موتور
صدای غژ از موتور بهدلیل نسبت نامناسب هوا و سوخت در محفظه احتراق ایجاد میشود. این مشکل میتواند زمانی رخ دهد که کنیستر نتواند گازهای کربنی را جذب و بازیافت کند. البته، منبع این مشکل میتواند سایر قطعات نیز باشد. بااینحال، اگر این صداها همراه با چند علامت دیگر از لیست بالا مشاهده شدند، باید حتماً سیستم EVAP را بررسی کنید.
مشکل در روشنکردن موتور
یک کنیستر معیوب میتواند منجر به ایجاد نشت خلاء (vacuum leak) شود که روشنکردن موتور را به یک کار دشوار تبدیل میکند. این نشت، مقدار زیادی هوای خارجی را وارد موتور و نسبت ایدئال مخلوط هوا و سوخت را مختل میکند؛ بنابراین، احتراق در محفظه ممکن است برای روشنشدن موتور کافی نباشد.
نشت خلاء همچنین باعث بروز مشکل در دور پایین موتور میشود و احتمالاً پساز روشنشدن چراغ Check Engine (که میتواند بهدلایل متعددی روشن شود) را روشن میکند. این مشکل دور موتور را در حالت ساکن بهم میریزد و باعث ناهماهنگی در کارکرد موتور میشود.
چرا نباید مخزن سوخت خود را کاملاً پر کنید؟
حال که اهمیت کنیستر خودرو را درک کردهایم، بیایید به این موضوع بپردازیم که چرا باید از پرکردن بیشازحد مخزن سوخت هنگام سوختگیری خودداری کنیم:
زمانی که مخزن سوخت را تا لب پر میکنید، خطر پرشدن بیشازحد آن وجود دارد. خودروهای مدرن به یک سیستم بازیابی بخار سوخت مجهز هستند که بخارات سوخت را در حین سوختگیری جمعآوری میکند. پرکردن بیشازحد مخزن میتواند باعث شود که سوخت مایع به کنیستر بخارات وارد شده و کربن فعال داخل آن را اشباع کند؛ درنتیجه، کنیستر کارایی خود را از دست بدهد. این مشکل میتواند منجر به چندین مشکل ثانویه شود از جمله:
- روشنشدن چراغ Check Engine: کنیستر اشباع شده میتواند چراغ چک موتور را روشن کند که نشاندهندۀ مشکل در سیستم EVAP است.
- افزایش آلایندهها: اگر کنیستر دیگر نتواند بخارات را بهطور مؤثر جذب کند، میزان آلایندههای خودرو شما افزایش مییابد.
- نشت سوخت: پرشدن بیشازحد مخزن میتواند باعث سرریزشدن سوخت و احتمالاً آسیب به سیستم سوخت و ایجاد خطر آتشسوزی شود.
همچنین، پرکردن بیشازحد مخزن سوخت میتواند باعث ایجاد فشار اضافی در سیستم سوخت شود. این فشار میتواند به قطعاتی مانند کنیستر و خودِ مخزن سوخت آسیب برساند. ضمناً، این فشار اضافی میتواند باعث ورود سوخت به سیستم EVAP شود و مشکلات مشابهی با پرشدن بیشازحد مخزن ایجاد کند.
سخن پایانی
کنیستر خودرو که تقریباً تنها یک قوطی پُر از زغال چوب است، بخشی از کنترل آلایندگی خودرو، جذب بخار سوخت و بهبود عملکرد موتور را بر عهده دارد. خرابی کنیستر اغلب میتواند باعث روشنشدن چراغ چک موتور شود متأسفانه تشخیص این مشکل معمولاً برای مکانیکها مشکل است.
مقالات بیشتر
