ECU ماشین چیست؟ کاربرد، خرابی، قیمت و تیونینگ ecu
ECU مخفف عبارت “Electronic Control Unit” یا واحد کنترل الکترونیکی است. البته ممکن است نام ECU را به‌عنوان مخففیبرای واحد کنترل موتور (engine control unit) یا سیستم مدیریت موتور نیز شنیده باشید. به‌هرحال، وظیفۀ اصلی این واحد ایناست که موتور خودروی شما روان کار کند! در خودروهای مجهّز به تزریق سوخت الکترونیکی (به‌طور عامیانه: انجکتوری)، یک ECUمی‌تواند میزان سوختی که وارد سیلندرهای موتور می‌شود را کنترل کند. این قطعۀ الکترونیکی، ترکیب سوخت و هوا را هنگام فشرده‌شدن در سیلندر بهینه می‌کند که به‌نوبۀ خود قدرت خودرو را به حداکثر می‌رساند و میزان هدر رفت سوخت را کاهش می‌دهد. یکECU، کامپیوتری با تراشه‌های از پیش برنامه‌ریزی‌شده و قابل‌برنامه‌ریزی داخلی است که تفاوت چندانی با کامپیوتر خانگی یا لپ‌تاپ شما ندارد. اکنون قصد داریم تا همه چیز را راجع به ECU ماشین با شما به اشتراک بگذاریم.
ECU ماشین چه کاری انجام می‌دهد؟
اساساً ECU در موتورهای بنزینی، تزریق سوخت و زمان جرقّه برای احتراق آن را کنترل می‌کند. ECU همچنین، موقعیت داخلی موتور را با استفاده از سنسور موقعیت میل‌لنگ تعیین می‌کند تا انژکتورها و سیستم جرقه‌زنی دقیقاً در زمان صحیح فعال شوند. اگرچه به نظر می‌رسد این کار را می‌توان به‌صورت مکانیکی هم انجام داد (و در گذشته هم این‌چنین بود)؛ اما با حضور ECU، انجاماین کار حالا پیشرفت کرده است و دقیق‌تر انجام می‌شود.
یک موتور احتراق داخلی اساساً یک پمپ هوای بزرگ است که با استفاده از سوخت، انرژی خود را تأمین می‌کند. همان‌طور که هوا به داخل موتور مکیده می‌شود، باید سوختِ کافی برای ایجاد قدرتِ لازم، به‌منظور حفظ کارکرد پایدار موتور (درحالی‌که مقداری هم برایبه حرکت درآوردن خودرو در مواقع موردنیاز باقی می‌ماند)، تأمین شود. این ترکیب هوا و سوخت را «مخلوط» می‌نامند. اگر مخلوط، سوختِ بیش‌ازحد داشته باشد، موتور به‌اصطلاح خفه می‌شود. اگر هم سوخت مخلوط بسیار کم باشد، موتور نمی‌تواند توان کافی برای عملکرد صحیح خود را تأمین کند.
پس نه‌تنها مقدار مخلوط مهم است، بلکه نسبت آن مخلوط باید صحیح باشد. سوخت بیش‌ازحد و اکسیژن بسیار کم، موجب احتراقناقص و همچنین خفگی موتور می‌شود. سوخت خیلی کم و اکسیژن زیاد باعث ضعف عملکرد موتور و ضعیف‌شدن احتراق می‌شود.
موتورها قبلاً این مقدار و نسبت مخلوط را توسط یک دستگاهِ اندازه‌گیریِ کاملاً مکانیکی، به نام کاربراتور کنترل می‌کردند؛ دستگاهی که از مجموعه‌ای از سوراخ‌های با قطر ثابت (جت‌ها)، تشکیل شده بود و موتور از طریق آن سوخت را مکش می‌کرد؛ اما باتوجه‌به نیازهای وسایل نقلیه مدرن که بر کارایی سوخت و آلایندگی کمتر تمرکز دارند، مخلوط سوخت و هوا باید به‌شدت کنترل شود.
تنها راه برای برآورده‌کردنِ این الزاماتِ سخت، واگذاری کنترل موتور به یک ECU، یعنی واحد کنترل موتور است. ECU ماشین وظیفۀکنترل تزریق سوخت، احتراق و اجزای جانبی موتور را با استفاده از معادلات و جداول عددیِ ذخیره‌شدۀ دیجیتالی به‌جای ابزارهای آنالوگ بر عهده دارد.
یک ECU هنگام تصمیم‌گیری برای ایجاد نسبت مخلوط صحیح باید با متغیرهای زیادی سروکار داشته باشد:
کنترل این پارامترها به تعدادی حسگر نیاز دارد تا چنین متغیرهایی را اندازه‌گیری و آنها را در برنامه‌ریزی ECU اعمال کنند تادرنتیجه ECU ماشین بتواند نحوۀ جبرانِ صحیح آنها را تعیین کند. مثلاً افزایش تقاضای موتور (مانند زمان شتاب گیری) مستلزم افزایش مقدار کلی مخلوط است که به دلیل ویژگی‌های احتراق انواع سوخت مورداستفاده، نیاز به تغییر در نسبت این مخلوط نیز وجود دارد. وقتی پدال گاز را فشار می‌دهید، دریچۀ گاز شما باز می‌شود تا هوای بیشتری به موتور وارد شود. افزایش جریان هوا به موتورتوسط حسگر جریان انبوه هوا (MAF) اندازه‌گیری می‌شود؛ بنابراین ECU می‌تواند مقدار سوخت تزریق‌شده را تغییر دهد و نسبت مخلوط را در محدودۀ مجاز نگه دارد.
اما کار ECU ماشین در همین‌جا متوقف نمی‌شود. برای بهترین سطح قدرت و احتراق ایمن، ECU باید نسبت مخلوط را تغییر دهد وسوخت بیشتری را در زیر محدودۀ خفگی موتور به درون سیلندرها تزریق کند؛ به این مخلوط، «مخلوط غنی» می‌گویند. برعکس، یک استراتژی سوخت‌رسانی با تزریق سوخت کمتر یا نقصی که منجر به تزریق کمتر از مقدارِ معمولِ سوخت شود، منجر به ایجاد یک«مخلوط ضعیف» می‌شود.
علاوه‌بر محاسبۀ سوخت براساس تقاضای راننده، دما نقش قابل‌توجهی در معادلات مورداستفاده در این واحد دارد. ازآنجاکه بنزینبه‌صورت مایع تزریق می‌شود، قبل‌از احتراق باید تبخیر اتفاق بیفتد. در موتورهای داغ، مدیریت این امر آسان است؛ اما در موتورهایسرد، احتمال بخارشدن مایع، کمتر است و باید سوخت بیشتری تزریق شود تا نسبت مخلوط در محدودۀ مناسب برای احتراق حفظ شود. قبل‌از ظهور ECU، این عملکرد توسط یک “choke” روی کاربراتور مدیریت می‌شد. این چوک به‌سادگی یک فلپ بود که جریان هوا را به کاربراتور محدود می‌کرد و خلأ را در جت‌ها افزایش می‌داد تا جریان سوخت بیشتر شود. این روش اغلب به‌صورت نادرست انجام می‌شد، خیلی مشکل‌ساز بود و همچنین نیاز به تنظیمِ منظّم داشت. حتی بسیاری از راننده‌های ماهر آن را به‌صورت دستی و درحین رانندگی تنظیم می‌کردند. در پایان، دمای هوا نیز مانند فشار متغیر اتمسفر در کیفیت احتراق نقش دارد و ECU ماشین باید آنرا کنترل کند.
عیب‌یابی (دیاگ) ECU ماشین
پیچیدگی اجزای همۀ این کنترل‌ها، همۀ این ورودی‌ها و همۀ این خروجی‌ها، نیاز به قابلیت خود تشخیصیِ نسبتاً پیشرفته‌ای دارد که درموتورهای کاربراتوری سنتی اصلاً وجود نداشته‌اند. ورودی‌ها و خروجی‌های یک ECU به‌صورت جداگانه، اغلب ده‌ها بار در ثانیه توسط یک پردازنده نظارت می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که در محدوده‌های مجاز و مورد تحمل تعیین‌شده در نرم‌افزار قرار دارند. اگر قرائت سنسور برای مدت‌زمان از‌پیش‌تعیین‌شده‌ای خارج از این تلورانس‌ها باشد، یک خطا در ECU ثبت می‌شود و یک کد خطابرای بازیابی توسط تکنسین ذخیره می‌شود.
وقتی یک کد خطا در حافظه ذخیره می‌شود، معمولاً باعث می‌شود که برخی از منطق‌های درون‌نرم‌افزاری با کاهش بازده موتور این خطا را دور بزنند، درحالی‌که موتور همچنان می‌تواند در سطح اولیۀ خود، کار کند. در برخی شرایط، این روال خودعیب‌یابی یک خطای جدی را کشف می‌کند که یا اساساً از کارکردن موتور جلوگیری می‌کند یا موتور را به دلایلِ ایمنی خاموش می‌کند.
با مدیریت مدرن موتور، اولین مرحلۀ تشخیص عیب برای یک تکنسین خودرو، دسترسی به کدهای خطا از حافظۀ ECU است. این کدها اغلب به‌صورت کدهای الفبایی 5 رقمی که با حروف انگلیسی P، B، C یا U شروع می‌شوند و با 4 عدد ادامه پیدا میکنند، ذخیره می‌شوند. یک تکنسین ماهر با مشاهده کدهای خطا می‌فهمد که کدام قسمت از موتور عملکرد نادرستی دارد.
شما می‌توانید جزئیات این کدها و توضیحات آنها را در این نشانی اینترنتی بیابید: OBDII Fault Codes.
علاوه‌بر این کدها، تکنسین همچنین می‌تواند داده‌های زندۀ حسگرها را از طریق ابزار تشخیصی (همان چیزی که دستگاه دیاگنامیده می‌شود)، در حین کارکردنِ خودرو مشاهده کند. این امر به آنها اجازه می‌دهد تا خوانش نادرست یک حسگر را ببینند؛ درحالی‌که این خوانش نادرست به‌اندازۀ کافی برای ثبت یک کد خطای خارج از تحمل توسط ECU، بزرگ نبوده است.
برای مشاهده انواع پیچ و مهره خودرو تیبا در فروشگاه نوبخت کلیک کنید.
خرابی ECU و هزینه آن
ECU ماشین یک کامپیوتر کوچک است و مثل هر کامپیوتر دیگری ممکن است خراب شود. البته خوشبختانه خرابی ECU امری چندانرایج نیست و متأسفانه امروزه در کشور ما بیشتر مشکل دزدیده‌شدن ECU مشاهده می‌شود! بااین‌حال وقتی ECU خراب شود، دربیشتر موارد مجبورید آن را تعویض کنید، مگر اینکه خرابی آن ناچیز و مربوط به یک مورد جزئی (مثل خازن یا سوکت و …) باشد. اینکامپیوترها پیشرفته‌اند و کمتر تعمیرکاری می‌تواند واقعاً آنها را تعمیر کند. قیمت ECU بسته به نوع ماشینی که سوار می‌شویدمتفاوت است و می‌تواند از چند میلیون تا چند ده میلیون متغیر باشد.
تیونینگ ECU ماشین و مزایای آن
اگر به‌دنبال راه‌هایی برای بهبود عملکرد، بهره‌وری سوخت یا پاسخ‌دهی (responsiveness) خودروی خود هستید، ممکن است نامتیونینگ و مَپینگ مجدد ECU را شنیده باشید. تنظیم و مپینگ مجدد روش‌هایی برای تغییر نرم‌افزار ECU به‌منظور تغییر پارامترهایی هستند که بر عملکرد موتور تأثیر می‌گذارند؛ مانند نسبت هوا به سوخت، زمان جرقه‌زنی، فشار بوست و غیره؛ اما قبل از اینکه تصمیمبگیرید ECU خود را تغییر دهید، باید از مزایا و معایب انجام این کار، آگاه باشید.
افزایش قدرت و گشتاور خروجی موتور
یکی از بارزترین مزایای تیونینگ ECU این است که می‌توانید قدرت و گشتاور خروجی موتور خود را افزایش دهید. با بهینه‌سازی تنظیمات ECU، می‌توانید پتانسیل کامل موتور خود را آزاد کنید و آن را پاسخگوتر و چابک‌تر کنید. بسته به نوع و کیفیت تیونینگ، می‌توانید انتظار داشته باشید که بین 5 تا 40 درصد اسب بخار و گشتاور بیشتری از موتور خود به دست آورید که می‌تواند تفاوت قابل‌توجهی در تجربه رانندگی شما ایجاد کند، به‌خصوص اگر از سرعت و شتاب لذت می‌برید.
بهینه‌سازی مصرف سوخت
یکی دیگر از مزایای تنظیم ECU این است که می‌توانید مصرف سوخت خود را بهبود بخشید و در هزینۀ بنزین، صرفه جویی کنید. باتنظیم مجدد ECU، می‌توانید موتور خود را کارآمدتر کنید و برای عملکرد مشابه، سوخت کمتری مصرف کنید. بسته به سبک و شرایط رانندگی خود، می‌توانید انتظار داشته باشید با تیونینگ ECU، تا 20 درصد در مصرف سوخت صرفه جویی کنید.
سفارشی‌سازی موتور
مزیت سوم تیونینگ ECU ماشین، این است که می‌توانید موتور خود را براساس ترجیحات و نیازهای خود سفارشی و تنظیم کنید. می‌توانید از بین انواع مختلف گزینه‌های تنظیم و مپینگ مجدد، مانند ماژول‌های plug–and–play، تنظیم فلش یا سیستم‌های ECUمستقل، یکی را انتخاب کنید. همچنین می‌توانید حالت‌های مختلفی را برای موقعیت‌های مختلف مانند sport، economy یا raceانتخاب کنید. حتی اگر می‌خواهید موتور خود را به حالت کارخانه بازگردانید، می‌توانید به تنظیمات اولیه ECU برگردید. تنظیم ECU ومپینگ مجدد به شما کنترل و انعطاف‌پذیری بیشتری بر عملکرد موتور خودرویتان می‌دهد.
اما یکی از اشکالات اصلی تیونینگ و مپینگ مجدد ECU این است که می‌تواند گارانتی شما را باطل کند یا حتی بیمۀ شما را بامشکل مواجه کند. همچنین، با تغییر تنظیمات ECU، می‌توانید استرس و فشار وارد بر موتور و قطعات آن مانند پیستون‌ها، سوپاپ‌ها، انژکتورها، توربوشارژرها و غیره را افزایش دهید. اگر موتور ماشین را فراتر از حد توانش مورد فشار قرار دهید، ممکن است باعث گرم‌شدن بیش‌ازحد، ضربه‌دیدن، انفجار یا فرسودگی زودرس موتور شوید. تیونینگ همچنین ممکن است بر تعادل و هماهنگی سیستم موتور مانند خنک‌کاری، روغن‌کاری یا گیربکس تأثیر منفی بگذارد.
جهت مشاهده انواع محصولات ایران خودرو و سایپا فروشگاه نوبخت کلیک کنید.
سخن پایانی
ECU ماشین شما مغز ماشینتان است که می‌تواند تمامی عملکردهای جزئی و کلی موتور را کنترل و تنظیم کند. به لطف فناوریECU، امروزه خودروها با مصرف سوخت کمتر می‌توانند به توان‌های بالاتری دست یابند.
مقالات بیشتر
مقایسه جامع خودروهای ایرانی و خودروهای اروپایی: تفاوتها، مزایا و معایب
