پلوس خودرو یکی از قطعات مهم در سیستم انتقال قدرت است که نقش حیاتی در حرکت چرخ‌ها ایفا می‌کند. بسیاری از رانندگان با این قطعه آشنایی کاملی ندارند و تا زمانی که دچار مشکل نشود، توجهی به آن نمی‌کنند. در این مقاله به‌صورت جامع به بررسی پلوس خودرو، انواع آن، شکل ظاهری، نحوه عملکرد و نشانه‌های خرابی و زمان تعویض آن می‌پردازیم.
پلوس خودرو چیست؟
پلوس یکی از اجزای سیستم انتقال قدرت در خودرو است که نیرو را از دیفرانسیل به چرخ‌ها منتقل می‌کند. این قطعه وظیفه دارد که نیروی چرخشی تولید شده توسط موتور را که از طریق گیربکس و دیفرانسیل منتقل شده، به چرخ‌ها برساند و در عین حال، انعطاف‌پذیری لازم برای حرکت چرخ‌ها را فراهم کند.
به عبارت ساده، پلوس باعث می‌شود که چرخ‌ها بچرخند و خودرو به حرکت دربیاید.
شکل ظاهری پلوس خودرو
پلوس معمولاً دارای یک میله فلزی بلند و مقاوم است که در دو سر آن، قطعاتی به نام سه‌شاخه و سرپلوس قرار دارند. این قطعات به کمک گردگیرها پوشیده شده‌اند تا از ورود گرد و غبار و آلودگی‌ها به داخل قطعات جلوگیری شود.
اجزای اصلی پلوس:
- میله پلوس → همان محور اصلی که نیرو را انتقال می‌دهد.
- سه‌شاخه پلوس → بخشی که درون سرپلوس قرار می‌گیرد و حرکت انتقالی را فراهم می‌کند.
- سرپلوس (مفصل پلوس) → قسمتی که در دو انتهای پلوس قرار دارد و باعث اتصال آن به دیفرانسیل و چرخ می‌شود.
- گردگیر پلوس → پوششی لاستیکی که از ورود گرد و غبار و نشتی گریس جلوگیری می‌کند.
- بلبرینگ پلوس → بلبرینگ‌هایی که چرخش نرم و بدون اصطکاک را ممکن می‌کنند.
پلوس وظیفه انتقال نیرو را از دیفرانسیل به چرخ‌ها بر عهده دارد، اما این فرآیند چطور انجام می‌شود؟
مراحل عملکرد پلوس:
- موتور، نیروی خود را از طریق کلاچ و گیربکس به دیفرانسیل منتقل می‌کند.
- دیفرانسیل این نیرو را به سمت پلوس هدایت می‌کند.
- پلوس، نیروی چرخشی را از دیفرانسیل گرفته و به چرخ‌ها منتقل می‌کند.
- چرخ‌ها با دریافت این نیرو، شروع به چرخیدن کرده و خودرو حرکت می‌کند.
از آنجایی که چرخ‌ها هنگام حرکت در پیچ‌ها باید با سرعت‌های متفاوتی بچرخند، پلوس و دیفرانسیل این تفاوت سرعت را تنظیم می‌کنند تا حرکت خودرو نرم و بدون مشکل باشد.
انواع پلوس خودرو
پلوس‌ها بسته به نوع خودرو و سیستم انتقال قدرت آن، انواع مختلفی دارند.
1. پلوس معمولی (برای خودروهای دیفرانسیل جلو و عقب)
این نوع پلوس در اکثر خودروهای سواری استفاده می‌شود. در خودروهای دیفرانسیل جلو، پلوس مستقیماً نیرو را از دیفرانسیل به چرخ‌ها می‌رساند و در خودروهای دیفرانسیل عقب، نیرو از دیفرانسیل عقب به چرخ‌ها منتقل می‌شود.
2. پلوس دو سر مساوی
در این نوع، هر دو سر پلوس دارای ابعاد و طراحی یکسانی هستند و معمولاً در خودروهایی که نیروی یکسانی به هر دو چرخ منتقل می‌کنند، استفاده می‌شود.
3. پلوس دو سر نامساوی
در برخی خودروها، به دلیل طراحی خاص دیفرانسیل و گیربکس، طول پلوس‌ها متفاوت است. معمولاً در این نوع خودروها، یک پلوس کوتاه‌تر و دیگری بلندتر است.
4. پلوس با میل رابط (برای خودروهای دو دیفرانسیل یا 4WD)
در خودروهای دو دیفرانسیل، پلوس‌ها دارای میل رابط هستند که نیرو را بین دو دیفرانسیل جلو و عقب تقسیم می‌کند. این نوع پلوس در خودروهای آفرود و شاسی‌بلند دیده می‌شود.
دلایل خرابی پلوس خودرو
پلوس‌ها به دلیل فشار زیاد و استفاده مداوم، ممکن است در طول زمان دچار فرسودگی شوند. برخی از رایج‌ترین دلایل خرابی پلوس عبارتند از:
1. پارگی گردگیر پلوس
گردگیرها قطعات لاستیکی هستند که از نفوذ گرد و غبار و خروج گریس جلوگیری می‌کنند. اگر این قطعه پاره شود، باعث نشت گریس و فرسایش زودهنگام قطعات داخلی پلوس می‌شود.
2. استفاده از خودرو در مسیرهای ناهموار
حرکت در جاده‌های ناهموار و دست‌اندازهای زیاد فشار زیادی به پلوس وارد می‌کند و ممکن است باعث شکستگی آن شود.
3. شتاب‌گیری ناگهانی و ترمزهای شدید
شتاب‌های ناگهانی و ترمزهای شدید باعث وارد شدن نیروی مضاعف به پلوس می‌شود که می‌تواند منجر به آسیب‌دیدگی آن گردد.
4. خرابی یا فرسودگی سرپلوس و بلبرینگ‌ها
سرپلوس و بلبرینگ‌های داخل آن به مرور زمان دچار سایش و خرابی می‌شوند و در نهایت باعث ایجاد صداهای غیرعادی و عملکرد نامناسب پلوس می‌شوند.
نشانه‌های خرابی پلوس
اگر پلوس خودرو دچار مشکل شود، معمولاً نشانه‌هایی بروز می‌کند که باید به آنها توجه داشت:
- صدای تق‌تق هنگام دور زدن
- لرزش در هنگام حرکت یا شتاب‌گیری
- روشن شدن چراغ هشدار گیربکس یا ABS
- چرخیدن سخت فرمان در هنگام حرکت
- نشت گریس از زیر خودرواحساس تکان در هنگام تعویض دنده
- اگر این نشانه‌ها را مشاهده کردید، بهتر است هر چه زودتر پلوس را بررسی کنید.
زمان مناسب برای تعویض پلوس خودرو
عمر مفید پلوس بسته به شرایط رانندگی و نوع خودرو متفاوت است. اما در شرایط زیر بهتر است پلوس تعویض شود:
- اگر گردگیر پلوس پاره شده باشد و مدت زیادی از آن گذشته باشد.
- در صورتی که سرپلوس صداهای غیرعادی تولید کند.
- اگر پلوس تاب برداشته یا ترک خورده باشد.
- در صورت مشاهده نشتی گریس از قسمت‌های متحرک پلوس.
برای جلوگیری از آسیب بیشتر به خودرو، بهتر است هنگام مشاهده نشانه‌های خرابی، هر چه زودتر به تعمیرکار مراجعه کنید.
جمع‌بندی
پلوس خودرو یکی از قطعات مهم در سیستم انتقال قدرت است که نقش کلیدی در حرکت چرخ‌ها دارد. این قطعه شامل اجزایی مانند میله پلوس، سرپلوس، سه‌شاخه و گردگیر است که در کنار هم وظیفه انتقال نیرو از دیفرانسیل به چرخ‌ها را بر عهده دارند.
اگر پلوس خودرو دچار مشکل شود، می‌تواند باعث لرزش، صداهای غیرعادی و حتی از کار افتادن خودرو شود. بنابراین، نگهداری صحیح و تعویض به‌موقع این قطعه اهمیت زیادی دارد. اگر متوجه هرگونه نشانه‌ای از خرابی پلوس شدید، بهتر است سریعاً اقدام به تعویض یا تعمیر آن کنید تا از آسیب‌های جدی‌تر به سیستم انتقال قدرت جلوگیری شود.
